poniedziałek, 21 października
- Granice języka według Ludwiga Wittgensteina | godz. 18:00 Otwarta Pracownia Jazdów (domek 3/6)
Wydaje się, że konstrukcja języka pozwala nam rozmawiać na dowolne tematy. Używamy go, by mówić o sprawach życia codziennego, zagadnieniach naukowych, ale też o dobru i złu, pięknie i brzydocie, Bogu i sensie życia. Czy ta niezwykła elastyczność języka nie jest jednak złudzeniem? Może, jak twierdził Wittgenstein, jesteśmy niczym muchy uwięzione w szklanej muchołapce: ograniczają nas niewidoczne, ale sztywne granice sensu? Gdy uświadomimy sobie przebieg tych granic, okaże się, że wiele pozornie sensownych zdań to zwykłe niedorzeczności.
Prowadzący: dr Bogdan Dziobkowski – wicedyrektor Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, zastępca redaktora naczelnego „Przeglądu Filozoficznego”. Zajmuje się głównie historią filozofii analitycznej, filozofią języka i metafilozofią. Współredaktor (z Jackiem Hołówką) książek: Panorama współczesnej filozofii (WN PWN 2016), Marksizm. Nadzieje i rozczarowania (WN PWN 2017) oraz Filozofia religii. Kontrowersje (WN PWN 2018).
Po spotkaniu zapraszamy na projekcję filmu “Wittgenstein” Dereka Jarmana (Wielka Brytania, 1993, 75 min.) i rozmowę o zasadności i możliwości połączenia obrazu filmowego i języka filozofii z jego abstrakcyjnymi formami. Jeśli – jak twierdził reżyser – “filozofia jest czymś przeciwstawnym wobec filmu” (D. Jarman, Smiling in Slow Motion), to czy nie jest prawdą to, co w czołówce mówi sam tytułowy bohater: “W sztuce trudno powiedzieć coś lepszego niż nie mówiąc nic”?
wtorek, 22 października
- Niezupełna historia rozmowy. Od Greków do teraz | godz. 18:00 Otwarta Pracownia Jazdów (domek 3/6)
Czy nasze rozmowy podobne są tym, które toczyli np. starożytni? Aparat mowy się nie zmienił, języki troszeczkę, ale w gruncie rzeczy mamy podobne tematy, bolączki, pytania jak ci, którzy zapełniali w przeszłości tę samą przestrzeń swoją mową. Zapraszamy na wielobarwną i wielowątkową podróż przez meandry rozmowy na przestrzeni wieków osadzone w kontekście zmian kulturowych, społecznych i politycznych. Będą nam towarzyszyli i towarzyszyły: Odyseusz biegły w boju i radzie – uczestnik antycznych agonów, lapsusy językowe u zarania ery klasycznej w Grecji, walki o nieśmiertelność w polis, smak cykuty, rozmowy z Bogiem, matematyka, przyroda, esemesy, maile i postmodernizm.
Prowadzący: Łukasz Hrynkiewicz – zajmuje się historią idei i podróżami. Członek Stowarzyszenia Dziki Bez.
czwartek, 24 października
- Dobry, zły i brzydki – spaghetti western i współczesna polaryzacja | godz. 18:00, Otwarta Pracownia Jazdów (domek 3/6)
Konflikty mają różne przyczyny: ekonomiczne, polityczne czy społeczne. Rozwiązać je można różnymi sposobami, przy czym niejednokrotnie potrzebna jest w tym zadaniu współpraca. Czy może ona jednak stać się podstawą trwałej relacji opartej na zaufaniu? W trakcie spotkania rozważymy przyczyny konfliktów społecznych, modele opisujące przestrzeń publiczną oraz możliwe strategie autorów służące ich rozwiązaniu. Westerny opierają się na pesymistycznej wizji relacji międzyludzkich, dostarczają jednak ciekawej ilustracji przyczyn tego stanu rzeczy. Jest to dobry punkt wyjścia do rozważań nad zgoła odmiennymi strategiami postrzegania sporów oraz możliwości im zapobieżenia.
W trakcie rozmowy będziemy na bieżąco oglądać i komentować film “Dobry, zły i brzydki” (Il buono, il brutto, il cattivo) reż. Sergio Leone.
Prowadząca: dr Magdalena Gawin – absolwentka Instytutu Filozofii UW. Nauczycielka filozofii w szkołach i placówkach kulturalnych. Sekretarz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. W 2015 roku obroniła pracę doktorską „Nowoczesny paradygmat filozofii polityki a prawa człowieka”. Publikowała m.in. w czasopismach „Kronos”, „Etyka” oraz licznych pracach zbiorowych.
piątek, 25 października
- Łaskotanie pojęć: Alienacja | godz. 18:00, Otwarta Pracownia Jazdów (domek 3/6)
Dziś alienacja wydaje się słowem-wytrychem, którym opisuje się wszystko i rozstrzyga każdy problem. Stała się synonimem poczucia wyobcowania, rozpadu więzi, niezdolności zrozumienia się i nawiązania dialogu. Z ekonomii politycznej przeniknęła do analiz życia codziennego, stosunków społecznych, relacji międzygatunkowych i miejsca w świecie. Skąd tak zawrotna kariera tego pojęcia w wyobraźni zbiorowej radykalnej lewicy, kontrkultury i całego społeczeństwa? Czy alienacja cokolwiek jeszcze tłumaczy? Czy paradoksalnie nie stanowi części języka, który oddala od rzeczywistości, zamiast do niej zbliżać? O czym świadczy niesłabnąca popularność teorii alienacji? W trakcie spotkania przyjrzymy się różnym koncepcjom alienacji i wizjom jej przezwyciężania, rozważając przyczyny ich wszechobecności, funkcje w wyobraźni społecznej, implikacje epistemologiczne i polityczne. Alienacja: za czy przeciw?
Prowadzący: dr Anna Winkler – doktor nauk społecznych, filozofka i politolożka, absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego. Interesuje się historią radykalizmu społecznego i rewolucji, historią kobiet i historią miast oraz dr Xawery Stańczyk – poeta, socjolog i antropolog kultury. Autor monografii Macie swoją kulturę. Kultura alternatywna w Polsce 1978-1996 (2018) nominowanej do Nagrody Giedroycia (na podstawie doktoratu uznanego za najlepszą rozprawę doktorską z nauk o kulturze w konkursie Narodowego Centrum Kultury) oraz dwóch tomów poetyckich: nominowanego do Nagrody Literackiej Nike Skarbu piratów (2013) i Handluj z tym (2015). Członek zarządu stowarzyszenia Miasto Moje A w Nim. Interesuje się kulturą popularną i młodzieżową, przestrzenią publiczną, tożsamościami i ruchami społecznymi w Polsce i Europie Wschodniej.
sobota, 26 października
- Geometria afektów – czytanie performatywne Spinozy | godz. 14:00, państwomiasto (domek 3/12).
- Na spotkanie obowiązują ZAPISY.
Przystępuję do opracowania wad i wybryków ludzkich sposobem geometrycznym i że chcę dowodnie wykazać to, co zostało okrzyknięte jako przeciwne rozsądkowi i jako próżne, niedorzeczne i okropne. A powód mam do tego następujący. Nie dzieje się w naturze nic, co by można przypisać jej wadliwości. Natura bowiem jest zawsze jedna i ta sama dlatego jedną i tą samą musi pozostawać zasada rozumienia natury rzeczy najrozmaitszych, mianowicie przez powszechne prawa i reguły natury. A dlatego wzruszenia nienawiści, gniewu, zazdrości wzięte same w sobie wynikają z tej samej konieczności i zdolności natury jak i wszystko inne. A więc mówić będę o naturze i siłach wzruszeń, a także o mocy umysłu nad nimi, według tej metody, z pomocą której rozważałem poprzednio bóstwo i umysł i rozpatrywać będę czyny i popędy ludzkie tak samo, jak gdyby chodziło o linie, płaszczyzny albo ciała.
Tak rozpoczyna III część “Etyki” Baruch Spinoza. W trakcie warsztatów wedrzemy się w geometryczną strukturę definicji, aksjomatów i twierdzeń tego XVII wiecznego filozofa. Od poznania spinozjańskiej mechaniki uczuć, idei i popędów przejdziemy do wniosków praktycznych. Jak bardzo nasze rozumienie siebie i innych zostało ukształtowane przez dyskurs psychoanalizy? Jaką rolę przyjmie komunikacja gdy eksperymentalnie zaczniemy myśleć Spinozą? I wreszcie – jaką praktykę pociąga za sobą ta teoria, czyli jak być spinozystą?
Prowadząca: Antonina Januszkiewicz – studentka Kolegium MISH na Uniwersytecie Warszawskim, robi dyplomy z filozofii oraz artes liberales. W swojej pracy badawczej zajmuje się myślą polityczno-społeczną i poststrukturalizmem. Za najbardziej interesujące uważa punkty przecięcia teorii psychoanalitycznej z filozofią społeczną. Czyta Spinozę, bo wierzy, że aby tworzyć lepszy świat musimy przeorientować myślenie o relacjach między jednostkami i miejscu człowieka w naturze.
- Lapsus, kiks, opustka. O artystycznej komunikacji poza komunikacją | godz. 14:00 Chata numinosum (domek 3/5 )
Zdaniem Kanta pewien rodzaj komunikacji obywa się bez pojęć. To uczuciowość, która „udziela się nie jako myśl”. Jak jednak można komunikować uczucia? Jak o nich mówić, skoro trzeba do tego użyć słów i myśli? Jeśli uczucia są komunikowalne, lecz komunikacja ta przebiega inaczej niż komunikacja językowa, to najciekawsze wydaje się pogranicze, miejsce, w którym spotykają się uczucia oraz myśli. W takim wypadku równie istotne co porozumienie okazuje się zerwanie komunikacji, zaburzenie łączności, konflikt. Te mankamenty przepustowości wszelakich komunikatorów, zawirowania powszechnego „streamingu”, boczne odnogi, na których rozładowuje się nielegalny „content”, bada właśnie sztuka. Jedynie konfrontując się z tym, co niekomunikowalne, można zaprezentować coś nowatorskiego. W przypadku dzieł sztuki mamy do czynienia z dziwną zbitką tego, co zamierzone i niezamierzone, udane i felerne, zgodne z komunikacyjną normą i wykraczające poza nią. Na spotkaniu pomówimy o owym dziwnym (filozofowie mówią: „dialektycznym”) sprzężeniu oraz o tym, jak wpływa ono na naszą codzienną komunikację. Przede wszystkim zastanowimy się nad wartością różnorodnych omyłek i konfliktów porozumienia.
Prowadzący: dr Piotr Schollenberger – pracuje w Zakładzie Estetyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się fenomenologią i tradycją estetyki fenomenologicznej, a także teorią sztuki, w szczególności sztuki współczesnej. Ostatnio opublikował książkę „Jednostkowość i wydarzenie. Studia z estetyki Lyotarda” (Warszawa 2019).
- Twarzą w twarz. Filozofia dialogu | godz. 17:00, Otwarta Pracownia Jazdów (domek 3/6)
Jak rozmawiać o filozofii dialogu dzisiaj, by nie zrobił się z tego wykład podejścia, które przecież trudno nazwać doktryną? Albo historyczny przegląd nazwisk? Otóż można zastanowić się – co też zrobimy – jaka wrażliwość stoi za tą filozofią (bądź: jaka wrażliwość z niej wynika). Owszem, ma ona swój background historyczny (nieprzypadkowo to Emmanuel Lévinas pisał o „twarzy”, o odpowiedzialności radykalnej), ale sprawdzać ją trzeba w świetle naszych doświadczeń – i naszej wrażliwości, również literackiej. Innymi słowy: czy etyka obcowania z drugim, jaką podsuwa filozofia dialogu, może być dziś sugestywnym punktem odniesienia na mapie postaw?
Prowadząca: Eliza Kącka